25/12/08

Ηθικής εγκώμιο….


Η Αθήνα και η Ελλάδα ολόκληρη παραδόθηκε στις φλόγες….

Τι το ξεχωριστό είχε αυτός ο θάνατος; Χιλιάδες παιδιά κάθε λεπτό σκοτώνονται σ’ ολόκληρο τον κόσμο, και αντίδραση καμιά. Και ξαφνικά, μια σφαίρα βρίσκει ένα παιδί, και μια χώρα ολόκληρη βρίσκεται στο κατώφλι της αναρχίας…

Η κατάθεση του δράστη είναι εκπληκτική… Ούτε λίγο ούτε πολύ ισχυρίζεται ότι το «βουτυρόπαιδο» των βορίων προαστίων ήρθε στην παρακμιακή συνοικία για να το παίξει νταής μπροστά στους λιγότερο ευνοημένους αυτού του κόσμου. Και γι’ αυτό έπρεπε να πάρει ένα μάθημα.. Μία και καλή. Μπαμ και κάτω, που λέμε.

Η λογική τετράγωνη και, τουλάχιστον για τον δράστη, απολύτως ηθική . Θυμίζει άλλες ιστορικά καταγεγραμμένες πράξεις «άμεπτης ηθικής», όπως το κάψιμο στην πυρά οποιουδήποτε είχε συμπεριφορά που ξεχώριζε από το συνηθισμένο, ο λιθοβολισμός της «άπιστης» συζύγου , ο εξαναγκασμένος εκχριστιανισμός των «βαρβάρων» από τους σταυροφόρους ή το ίδιο το σταύρωμα του Χριστού, αν το θεωρήσουμε ιστορικό γεγονός.

Τα επεισόδια που ακολούθησαν, κατά την άποψη αυτών που τα προκάλεσαν, είχαν επίσης άμεπτο ηθικό υπόβαθρο: για ένα κράτος που καταρρέει, το να κάψεις τα απομεινάρια του συθέμελα, ώστε να αναγεννηθεί από τις στάχτες του, εμφανίζεται να είναι η μοναδική σανίδα σωτηρίας.

Η ακρογωνιαία λίθος όλων αυτών είναι ένας όρος , που γεννήθηκε στα πρώτα φιλοσοφικά σκιρτήματα του πολιτισμού, και έχει διαγράψει μια εξαιρετικά πλούσια, σε διαμάχες και επαναπροσδιορισμούς, ιστορική πορεία. Ο μπαμπάς του όρου, Αριστοτέλης, θέλησε να βαφτίσει έτσι το σύνολο των κανόνων και αρχών που βρίσκονται κάπου μεταξύ της ψυχολογίας και της πολιτικής, και θεωρούνται θεμελιώδεις για την «ευδαιμονία» και το «εύ ζην» του ανθρώπου. Η πιο μοντέρνα εκδοχή διατείνεται πως «η ηθική αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα ιδεών για την κοινωνική ζωή, που εμπεριέχει μια ορισμένη αντίληψη για την ουσία της κοινωνίας, της ιστορίας, του ανθρώπου και της ύπαρξής του.» (1)

Κατά συνέπεια, η πολιτική της διακυβέρνησης ενός τόπου, από την μία πρέπει να σέβεται την ηθική που υπαγορεύει η ιστορία του τόπου, από την άλλη να εισάγει νέους ηθικούς κανόνες που εκφράζουν τις ιδιαίτερες πεποιθήσεις της εκάστοτε πολιτικής παράταξης, και, συνταιριάζοντας όλα αυτά, να προάγει την γενικότερη «ευδαιμονία» των υπό διακυβέρνηση ανθρώπων.

Η φιλοσοφία του φιλελευθερισμού, εξ ορισμού, επικεντρώνεται σε σύνολο αξιών που προσπαθούν να διασφαλίσουν μεγαλύτερη ελευθερία. Παρ’ ότι αυτό ακούγεται πάρα πολύ δελεαστικό, κατά περίεργο τρόπο, είναι αρκετοί αυτοί που υποστηρίζουν πως η επιδίωξη αυτή της μεγαλύτερης ελευθερίας, επικεντρώνεται στα ατομικά δικαιώματα σε τέτοιο βαθμό, που παραγνωρίζει την ιδιότητα του ανθρώπου ως κοινοτικής οντότητας. Πως μπορεί αυτό να εκφράζεται στην πολιτική ζωή;

Μπορώ να σκεφτώ μερικά επίκαιρα παραδείγματα:

Πολιτική και θρησκευτική ηγεσία που λειτουργεί με βάση το ατομικό καλό των λειτουργών του.

Πολιτική ηγεσία που παινεύεται για την αύξηση των κρατικών εσόδων από φόρους, την στιγμή που το μεγάλο πλήθος αγκομαχάει κάτω από την επιβαλλόμενη φορολογία.

Πολιτική ηγεσία που αναγγέλλει αυξήσεις σε αγαθά πρώτης ανάγκης, την στιγμή που το μεγάλο πλήθος σφίγγει τα δόντια για να διατηρήσει την αξιοπρέπεια που το πορτοφόλι του δεν του επιτρέπει.

Κατά συνέπεια, η πορεία της πολιτικής διακυβέρνησης αυτής της χώρας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως συστηματικό ξεφλούδισμα των ιστορικά και πολιτιστικά κερδισμένων ηθικών αξιών, με τελική κατάληξη την ολοκληρωτική απογύμνωση ενός έθνους. Ουσιαστικά, τα επεισόδια των τελευταίων ημερών είναι η παύλα μετά την τελεία, μιας μακράς περιόδου διάβρωσης του συνόλου των ηθικών αρχών της ελληνικής κοινωνίας.

Ίσως, τελικά, πάνω στο άψυχο κορμί του 15χρονου αγοριού θρηνήσαμε κάτι πολύ περισσότερο από ένα παιδί. Κάτι που φαίνεται να είναι ανεπίστρεπτα πια χαμένο. Θρηνήσαμε την χαμένη μας ηθική ταυτότητα…

Ας ελπίσουμε ότι το πνεύμα των Χριστουγέννων, ή ότι αυτό αντιπροσωπεύει, ζεστάνει το «καλό» που είναι βαθειά κρυμμένο μέσα μας, και θυμηθούμε τον «μπαμπά» Αριστοτέλη, που είχε την (αφελή) πεποίθηση πως ένας καλός τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς τις «ψυχολογικές αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης»- μη εγκράτεια, πλεονεξία, κακία – είναι… αποκτώντας καλές συνήθειες!
(1) «Φιλοσοφικό Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό», Εκδ. Καπόπουλος, 1985