Συνέβει πριν μερικούς μήνες, σε μια προσπάθεια να προσθέσω λίγο χρώμα στη μουντή καθημερινότητα της ζωή μου, να πάρω την μεγάλη απόφαση και να χτυπήσω την πόρτα μιας σχολής χορού. Θα πρέπει να ομολογήσω ότι η σχέση μου με την κίνηση ήταν πάντα πολύ καλή, τόσο που έφτανα να εκτελώ (ίσως όχι και τόσο αρμόνικες) κινήσεις στον ύπνο μου (προς μεγάλη δυσφορία του όποιου δύστυχου τύχαινε κατά καιρούς να μοιράζεται το κρεβάτι μου). Όμως ο χορός είναι άλλο παραμύθι…
«Ο χορός είναι η ποίηση στην κίνηση» όπως είχε πει κάποιος. Και ακριβώς όπως η ποίηση έχει την ικανότητα να σε ταξιδεύει σε κόσμους μαγικούς έτσι και ο χορός έχει την ικανότητα να ξετυλίγει το κουβάρι των προσωπικών αναστολών και καλά απωθημένων «θέλω» με τρόπο εντελώς ξεχωριστό. Ίσως γι’ αυτό και η απάντηση στην ερώτηση «τι είναι χορός» δεν είναι τόσο απλή. Είναι άσκηση, τέχνη ή τρόπος επικοινωνίας;
Αν ψάξουμε για τον ορισμό θα βρούμε κάτι σαν «ρυθμική κίνηση που εκτελείται υπό την υπόκρουση μουσικής». Εδώ όμως, με βάση τη μαθηματική λογική, υπάρχει ένα λάθος. Από τα ιστορικά δεδομένα προκύπτει πως ο χορός ήταν εκείνος που έδωσε τον ορισμό στο ρυθμό και τον αντίστοιχο χαρακτήρα στη μουσική. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός στην αρχαιότητα σήμαινε μορφή: αυτή που έπαιρναν τα μέλη του χορού στο θεατρικό δρώμενο, υπό την υπόκρουση της μουσικής, και οι παύσεις μεταξύ των διαδοχικών θέσεων ήταν εκείνες που έδινα το ξεχωριστό χαρακτήρα στα εκάστοτε ρυθμικά σχήματα.
Έχοντας ως βασικό χαρακτηριστικό, λοιπόν, την κίνηση, που αποτελεί κριτήριο για τον ορισμό ενός όντος ως «έμβιου», ο χορός δεν θα μπορούσε παρά να είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με κάθε εκδήλωση της ανθρώπινης ζωής. Ο ρυθμός, από την άλλη, τοποθετεί αυτήν την κίνηση στον άξονα του χρόνου, δίνοντας στο χορό χωροχρονική διάσταση, που καλείται ο εκάστοτε χορευτής να υποτάξει, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο την ομορφιά της εκφραστικής τέχνης.
Και αν η μουσική «είναι μια διαρκώς παλλόμενη ενέργεια, που συντονίζεται με την ενέργεια του δικού μας οργανισμού, για να μας εξιτάρει, να μας γαληνεύσει, και τελικά να μας προσφέρει διόδους φυγής», ο χορός μετατρέπει αυτήν την ενέργεια σε θεραπευτικό μέσο που εξυγιάνει και εναρμονίζει το σώμα με τον συναισθηματικό μας κόσμο. Δεν είναι τυχαίο που ο Αριστοτέλης εξέταζε το φαινόμενο του χορού ως σωματική αντίδραση στην συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου, και κατά συνέπεια, δείκτη της ψυχική του υγείας. Το θεωρούσε δε, μαζί με τον λόγο και την μουσική, ως βασικό τρόπο έκφρασης, όπου το χρησιμοποιούμενο μέσο είναι το ίδιο το ανθρώπινο σώμα.
Και επειδή μερικά πράγματα σ’αυτόν τον κόσμο (ευτυχώς) δεν αλλάζουν, μπαίνοντας στις σημερινές αίθουσες χορού συναντάμε ανθρώπους όλων των ηλικιών, να ανακτούνε την χαμένη τους ταυτότητα, να βρίσκουν την ισορροπία που τους έλλειπε ή να σηματοδοτούν μια νέα στροφή στην ζωή τους, μέσα από την εξερεύνηση των εκφραστικών δυνατοτήτων του σώματος τους. Η χορευτική επίδειξη γίνεται η πανηγυρική επιβεβαίωση της προσπάθειας, και οδηγεί στην αυτοαναβάθμηση του κάθε συμμετέχοντα σε «χορευτή», τοποθετώντας τον έτσι σε μια νέα κοινωνική ομάδα. Η ανασφάλεια και ο φόβος της γελοιοποίησης ξεθωριάζουν μπροστά στην έξαρση της προετοιμασίας και την προσμονή του λυτρωτικού χειροκροτήματος, οδηγώντας τελικά στο βίωμα μιας εμπειρίας επιτυχίας, που ανεβάζει την αυτοπεποίθηση και γεννάει μια αίσθηση ψυχικής ευφορίας. «Το να χορεύεις, είναι να βρίσκεσαι έξω από τον εαυτό σου. Μεγαλύτερος, ομορφότερος, δυνατότερος.» έλεγε η Agnes de Mille, μια από τις μεγαλύτερες χορεύτριες και χορογράφους του αιώνα μας.
Η αρμονία των κινήσεων δεν μπορεί παρά να φέρει την αρμονία των αισθήσεων. Η προσπάθεια να πειθαρχίσουμε το σώμα μας, μπορεί να γίνει μέσο εκτόνωσης, και για κάποιους, (ίσως και το μοναδικό) μέσο επικοινωνίας. « Ο χορός είναι η κρυμμένη γλώσσα της ψυχής. Η κίνηση ποτέ δεν λέει ψέματα. Είναι το βαρόμετρο που λέει τις ψυχικές καιρικές συνθήκες σ’ αυτούς που μπορούν να το διαβάσουν» (Martha Graham). Ίσως γι’ αυτό ο χορός είναι τόσο εύκολος για τα παιδιά που δεν έχουν μάθει ακόμα να λογοκρίνουν τις αντιδράσεις τους…
«Κλείσε τα μάτια κι άφησε το μυαλό
άνοιξ’ τα χέρια πιάσε τον ουρανό
Δώσε στη τρέλα σου λιγάκι απ’ το φως
ξέχνα το αύριο αρχίζει ο χορός» (Ονειραμα)
άνοιξ’ τα χέρια πιάσε τον ουρανό
Δώσε στη τρέλα σου λιγάκι απ’ το φως
ξέχνα το αύριο αρχίζει ο χορός» (Ονειραμα)
