Πρώτα ήταν τα παιδιά. Ένα συνονθύλευμα από φατσούλες: κάτασπρες, κατάμαυρες, κίτρινες, Για πρώτη φορά ερχόμουν σε άμεση επαφή με το «υπόστρωμα» της παιδαγωγικής διαδικασίας, στην πιο original μορφή της. Ένα δημοτικό σχολείο, κάπου στο κέντρο της Αθήνας με όλη την αφρόκρεμα των μεταναστευτικού κύματος των τελευταίων χρόνων.
Δεν ήξερα σε τι γλώσσα να μιλήσω. Ίσως η νοηματική ήταν η πιο κατάλληλη. Τουλάχιστον θα με καταλάβαιναν όλα. Τα περισσότερα με κοίταζαν με φοβισμένα ματάκια, χωρίς να τολμούν να εκφράσουν την απορία τους ή την επιθυμία τους, μην τυχών και ακουστούν αστεία με τα σπασμένα ελληνικά τους. Στην πορεία ανακάλυψα ότι η γλώσσα ήταν για αρκετά από αυτό το μικρότερο πρόβλημα.
Κάθε μέρα στο προαύλιο γινόταν έναν μικρός πόλεμος. Όλο και κάποιος χτύπαγε, όλο και κάποιος έβριζε. Η λέξη συγγνώμη δεν υπήρχε ούτε καν σαν πιθανότητα. Κάθε ενόχληση, ακόμα και τυχαία έπρεπε να ξεπληρωθεί με προσβολή, στην καλύτερη περίπτωση, ή με γρονθοκόπημα, στη χειρότερη. Μετά το πρώτο σοκ ρώτησα μια παλιότερη δασκάλα αν υπάρχουν εντοπισμένες προβληματικές περιπτώσεις παιδιών. Το σοκ που μου προκάλεσε η απάντηση ήταν χειρότερο από το αρχικό: «Δεν τα βλέπεις; Όλα προβληματικά είναι!» . Δαγκώθηκα για να μην μου ξεφύγει το αυθόρμητο: « Και εσείς τι κάνετε γι’ αυτό;»
Το περιστατικό μου θύμισε μια μικρούλα, κάμποσα χρόνια πριν, που έχοντας μόλις υιοθετήσει ένα γατάκι, παρασύρθηκε από την χαρά και σήκωσε για πρώτη φορά το χέρι της για να το μοιραστεί με την τάξη, αψηφώντας τα σπαστά ελληνικά της. Η απάντηση της δασκάλας ήταν: «Ωραία, κρέμασέ το στο μπαλκόνι του σπιτιού σου (που ήταν ορατό από τα παράθυρα της τάξης) για να το δούμε!» . Η τάξη γέλασε, και το κοριτσάκι άργησε πάρα πολύ να ξανασηκώσει το χέρι του για να πει οτιδήποτε.
Τα δύο περιστατικά απέχουν μεταξύ τους πάνω από 25 χρόνια. Απ’ ότι φαίνεται όμως η παιδαγωγική ευαισθησία των λειτουργών της εκπαίδευσης είναι κάτι που δεν ακολουθεί την φυσιολογική πορεία της εξέλιξης.
Το δεύτερο ήταν ένα μικρό άρθρο σε κυριακάτικη εφημερίδα με τον τίτλο «Παιδιά χωρίς πατρίδα» ("ΒηMagazino" 6/4/2008) όπου μεταξύ άλλων ο δημοσιογράφος εκφράζοντας την άποψή του γράφει: «είναι φοβερό να ζεις ανάμεσα σε δύο πατρίδες, ξεριζωμένος βίαια από τη μία, «φυτεμένος» σχεδόν βίαια στην άλλη. Με τις ρίζες σου να μην αναγνωρίζουν το νέο χώμα, να αντιδρούν στην ξένη, για το δικό τους γούστο, σύστασή του.» Στο παραπάνω σχολείο, με τις πολύχρωμες φατσούλες, κάποια στιγμή έπεσε στα χέρια μου ένα λεύκωμα, από αυτά που συνηθίζουν τα κοριτσάκια να φτιάχνουν στην ηλικία των 10-12 χρόνων. Είχα συμπληρώσει και εγώ κάμποσα απ’ αυτά, στα νιάτα μου. Δεν θυμάμαι όμως να έχω δεί σε κανένα, μέχρι τώρα, ερώτηση: «Από ποια χώρα είσαι;». Δεν είναι όμως μόνο η ερώτηση που ξαφνιάζει. Είναι που από τις 15-20 απαντήσεις δεν υπήρχε καμία που να λέει Ελλάδα. Να θυμίσω ότι το σχολείο είναι ένα δημόσιο δημοτικό σχολείο, κέντρο-καράκεντρο Αθηνών.
Το τρίτο ήταν ένα βιβλίο, που έπεσε τυχαία στην αντίληψή μου. «Ο ευαίσθητος εαυτός» του Boris Cyrulnic. Διαπραγματεύεται την ικανότητα ανάκαμψης μετά από μια τραυματική εμπειρία που έχει προκαλέσει ρήξη της συνέχειας στην συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Μεταξύ άλλων αναφέρει: «είναι εκπληκτικό να διαπιστώνεις πόσο οι εκπαιδευτικοί υποτιμούν την επίδραση της προσωπικότητάς τους και υπερτιμούν τη μεταβίβαση γνώσεων[..]. Ένας εκπαιδευτικός μπορεί να μεταμορφώσει ένα παιδί με μια απλή κουβέντα ή ένα βλέμμα με νόημα .(«Μεταμόρφωση» σημαίνει αλλαγή μορφής, όχι αναγκαστικά βελτίωση)». Έχοντας χάσει την συναισθηματική ασφάλεια που προσφέρει ένα σταθερό οικογενειακό ή ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, το παιδί βρίσκει συχνά αποκούμπι στην μορφή ενός άλλου ενήλικα, που ασκεί κάποια μορφή εξουσίας επάνω του, όπως πχ ο εκπαιδευτικός. Όσο μεγαλύτερο το συναισθηματικό κενό που υπάρχει τόσο μεγαλύτερη και η εξάρτηση του παιδιού από το εναλλακτικό στήριγμα.
Άραγε πόσοι από τους λειτουργούς του παιδαγωγικού επαγγέλματος έχουν επίγνωση της δύναμής τους στη διάπλαση του χαρακτήρα των παιδιών;
Ο Kahlil Gibran στον «Προφήτη» αναφερόμενος στη δουλειά λέει: «Το να δουλεύετε με αγάπη σημαίνει να γεμίζετε όλα τα πράγματα που φτιάχνετε με μια ανάσα από το ίδιο σας το πνεύμα». Πόσο σημαντικό γίνεται αυτό αν η «δουλειά» είναι λειτούργημα και τα «πράγματα που φτιάχνονται» είναι άνθρωποι, μελλοντικά μέλη μιας κοινωνίας!
«Αυτός πριν προλάβει να βγάλει το γυμνάσιο θα γίνει εγκληματίας», συζητάνε οι «εκπαιδευτικοί» του εν ‘λόγω σχολείου μεταξύ τους, σχολιάζοντας την συμπεριφορά μιας συνηθισμένης «προβληματικής» περίπτωσης. Κανένας όμως δεν αναρωτήθηκε σε πιο βαθμό θα ευθύνονται οι ίδιοι για μια τέτοια εξέλιξη, όταν το παιδί έχοντας φτάσει πέμπτη δημοτικού δεν έχει μάθει να διαβάζει και να κάνει τις βασικές αριθμητικές πράξεις. Και κανένας τους δεν προβληματίστηκε, βλέποντας το παιδί να στέκεται δύο ώρες έξω από την αυλόπορτα περιμένοντας το γονιό να έρθει να το πάρει και τελικά να φεύγει μόνο του, πως ένιωθε όταν προσπαθούσε να πείσει πως «η μαμά μου τώρα θα έρθει», όσους τον ρωτούσαν τι περιμένει.
Και η διαπίστωση... Δεν υπάρχουν προβληματικά παιδιά. Υπάρχουν προβληματικοί ενήλικες, που έχοντας βολευτεί στο μικρό ασφαλή κόσμο της καθημερινής τους ρουτίνας ξεχνάνε να δούνε τον περίγυρο με τα μάτια του παιδιού. Και αν η κατανόηση είναι απαραίτητο συστατικό στην επικοινωνία των ενηλίκων, στην επικοινωνία με τα παιδιά μπορεί να καθορίσει ολόκληρη την μετέπειτα προσωπικότητά τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου