The circles of our mind

…Round, like a circle in a spiral
Like a wheel within a wheel.
Never ending or beginning,
On an ever spinning wheel
Like a snowball down a mountain
Or a carnival balloon
Like a carousell that's turning
Running rings around the moon

Like a clock whose hands are sweeping
Past the minutes on its face
And the world is like an apple
Whirling silently in space
Like the circles that you find
In the windmills of your mind…

“Windmills of your mind”

M.LeGrand/M.Bergman/A.Bergman

ΕΔΩ από την Alison Moyet

Σας έχει τύχει ποτέ να νιώσετε ότι η ζωή σας ακολουθεί μια περίεργη συγκλίνουσα πορεία; Τυχαία γεγονότα να μπαίνουν σε μια σειρά και να αποκαλύπτουν ένα μυστήριο νόημα, που μέχρι εκείνη τη στιγμή, παρ’ ότι μπροστά στα μάτια σας, παρέμεινε ασύλληπτο;

O Daneel Olivaw ήταν ένα ρομπότ 20.000 ετών που, κατά τον Ισαάκ Ασιμοφ, στo βιβλίο του Foundation and Earth, επηρέαζε το μυαλό των κατοίκων ολόκληρου του σύμπαντος, με σκοπό την ίδρυση ενός ισχυρού ενιαίου «σούπερ-οργανισμού.»

Ο Carl Gustav Jung αντί για ρομπότ οραματίστηκε το συλλογικό ασυνείδητο, μια διαπροσωπική αλήθεια που επηρεάζει τις ψυχικές λειτουργίες του ατόμου.

«Ο μικρότερος σούπερ-οργανισμός που θα ήταν πραγματικά σταθερός είναι ένας ολόκληρος κόσμος, και μάλιστα αρκετά μεγάλος και σύνθετος ώστε να έχει μια σταθερή οικολογία.» λέει με το στόμα του Daneel ο Ασίμοφ.

Αντίστοιχα ο Jung φαντάζεται την ψυχή του ανθρώπου ως έναν αντικατοπτρισμό σε μικρογραφία, του ευρύτερου σύμπαντος.

Τα αρχέτυπα του Jung ή τα αρχαϊκά υπολείμματα του Freud, είναι εικόνες ή σκέψεις που η παρουσία τους δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί με οτιδήποτε στη ζωή του ατόμου, αλλά εμφανίζονται ως αρχέγονα, έμφυτα και κληρονομημένα πρότυπα του ανθρώπινου νου. Το δε βίωμα ενός αρχετυπικού συμβόλου καταλήγει να είναι μια αίσθηση συμμετοχής στις κινήσεις του κόσμου, και ένας άρρηκτος δεσμός με τις εσωτερικές διεργασίες της ζωής.

Όποιος ισχυριστεί ότι δεν έχει κάνει ποτέ κάτι νιώθοντας «σαν κάτι να τον σπρώχνει», θα πει ψέματα. Όπως επίσης μη μου πείτε ότι δεν έτυχε ποτέ να σκεφτείτε έναν φίλο σας και την ίδια στιγμή να χτυπάει το τηλέφωνο και να ακούτε τη φωνή του. Συμπτώσεις, που μερικές φορές φαίνονται ανατριχιαστικά περίεργες. Ή απλά νοήμονες.

Ο Jung τους έδωσε όνομα. Τις ονόμασε «συχρονιστικά γεγονότα». Ο γενικός ορισμός λέει πως πρόκειται για γεγονότα όπου η υποκειμενική ψυχική κατάσταση συμβαίνει ταυτόχρονα με ένα αντικειμενικό συμβάν, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια ανιχνεύσιμη αιτιακή σχέση μεταξύ τους.

Κατά τη γνώμη μου η σύλληψη αυτή είναι ιδιαίτερα ευφυής, γιατί καταφέρνει και συνδέει την εξωαισθητηριακή αντίληψη, και φαινόμενα, όπως προαίσθημα ή διαίσθηση, με τον φυσικό κόσμο. Είναι, όπως λέει και ο ίδιος ο Jung, σαν να παρατηρούμε την μετακίνηση ενός σώματος στο χωροχρόνο, όχι όμως σαν εξωτερικοί παρατηρητές αλλά σαν ψυχικές οντότητες.

Όταν η μητέρα μου βλέπει «άσχημο όνειρο» παίρνει τηλέφωνο για να μάθει αν είμαι καλά. Κατά περίεργο τρόπο, αρκετές φορές έχει δίκιο, και κάτι ιδιαίτερα δυσάρεστο μου έχει συμβεί. Απ’ ότι φαίνεται η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη, γιατί σχεδόν πάντα ξέρω πως κάτι «περίεργο» της συμβαίνει, και μάλιστα την στιγμή που συμβαίνει, και ας βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Αυτού του είδους η «σύνδεση» μεταξύ των ανθρώπων δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Μπορεί να είναι μεταξύ ατόμων με φυσική συγγένεια, αλλά και ατόμων που αντάμωσαν τυχαία, η "θέση" τους όμως στο "χωροχρονικο συνεχές" του συλλογικού ασυνείδητου να είναι σχετικά κοντά, οπότε μιλάμε για «αδερφές ψυχές».

Όσο λιγότερο ασκούμε λογικό έλεγχο στις εκδηλώσεις των ψυχικών φαινομένων, τόσο πιο «αντικειμενικά» γίνονται. Για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό ρόλο έχουν παίξει τα εν λόγο φαινόμενα στη πορεία της ιστορίας της ανθρωπότητας, αρκεί να αναλογιστούμε ότι δεν υπήρξε πολιτισμός στον οποίο να μην υπάρχει αναφορά σε πρόσωπα με «μεταφυσικές» ικανότητες. Το μόνο που αλλάζει είναι το ουσιαστικό που τους αντιστοιχεί: μπορούσε να λέγεται ιέρεια, μάντης, μάγος, ή ακόμα και άγιος. Σε λιγότερο εξελιγμένες κοινωνίες, η εξουσία των προσώπων αυτών, έφτανε αρκετές φορές να ξεπερνάει ακόμα και την εξουσία του κοινωνικού ηγέτη.

Κανένας δεν μπορεί να δώσει έναν ακριβή ορισμό για την ανθρώπινη ψυχή. Ούτε μπορεί να αποδείξει ότι υπάρχει κάποιο πεπρωμένο, και αν υπάρχει, τη σχέση που μπορεί να έχει η δικιά μας βούληση στην διαμόρφωσή του. Προσωπικά, πάντος, πιστεύω στην απεριόριστη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής. Όχι όμως της ψυχής, έτσι όπως την ορίζει η οποιαδήποτε θρησκεία, αλλά της ψυχής που μετέχει στη ροή των πραγμάτων. Της ψυχής που αισθάνεται, «βλέπει» και προβλέπει.

Αντιλαμβάνομαι πως κινδυνεύω να χαρακτηριστώ προληπτική, αιθεροβάμων έως και λιγάκι τρελή. 'Ομως αυτό το αόρατο «σπρώξιμο» έχει αποδειχτεί πολύτιμος σύμβουλος σε σημαντικές στιγμές της ζωής μου, για να μπορώ να το αγνοώ. 'Αλλωστε, η τετράγωνη λογική είναι για τους μαθηματικούς, όχι για αμπελοφιλοσόφους!